برنامه نکوداشت شریعت عقلانی به مناسبت نخستین سالگرد درگذشت محقق برجسته علوم اسلامی استاد احمد قابل در مشهد برگزار شد

نشست نکوداشت شریعت عقلانی به مناسبت نخستین سالگرد درگذشت محقق برجسته علوم اسلامی استاد احمد قابل در مشهد برگزار شد.
دراین مراسم که با استقبال گسترده دوست داران آن مرحوم و طیف‌های مختلف اصلاح طلبان استان های خراسان در محل حسینیه فرهنگیان مشهد برگزار شد،سخنرانان به بیان زوایای مختلفی از شخصیت و اندیشه استاد احمد قابل پرداختند.
ناصر آملی از محققان حوزه اجتماعی و فعالان ملی مذهبی مشهد طی سخنانی در این مراسم با اشاره به سجایای اخلاقی استاد قابل گفت:”ایشان و دوست قدیمی و درگذشته‌اش مرحوم حسن ظریف جلالی که برای اغلب دوستداران شریعت عقلانی چهره‌ای شناخته شده است،از برجسته ترین کسانی هستند که سال‌های سال با هم در راه مقاومت برسر آرمان های علوی گام برداشتند و پس از پرواز همیشگی ظریف، این قابل بود که راه او را گسترش داد و آن را به عنوان یک اصل خدشه ناپذیر در بین اهل اندیشه ترویج داد.”
وی سپس با نقل قولی از ،استاد شهید مرتضی مطهری درباره علامه طباطبایی با این مضمون که “علامه با ورود به بحث تفسیر تضحیه کرد.”به دلایل بیان این جمله از سوی علامه شهید درباره استادش پرداخت وگفت:” همان گونه که می دانید تضحیه به معنای خودکشی است و علامه با گام گذاشتن در مسیر حکمت و تفسیر از نظر رسیدن به مدارج بالای فقهی و رسیدن به جایگاه صدر روحانیت تشییع یا همان مرجع تقلید تام شدن خودکشی کرد. البته این تنها علامه نبود که در دوران معاصربرای بهبود شرایط دینی واجتماعی جامعه دست به چنبن اقدامی زد بلکه بزرگانی چون آیت الله طالقانی ،آیت الله منتظری و استاد قابل نیز هرکدام به روش خود چنین عملی را انجام دادند تا ما شاهد جامعه‌ای علوی‌تر باشیم.”
این فعال سیاسی فرهنگی ادامه داد:”استاد قابل هستی خود را بر سر رسیدن به آرمان‌های خود گذاشت و این درحالی بود که اگر کوچکت‌ترین نرمشی نشان داده و کمی از اصولش فاصله می‌گرفت بی‌شک به بسیاری از مقامات دنیوی و روحانی می رسید .او اگر می خواست وارد عرصه‌های حکومتی شود از بسیاری از افراد کنونی پیش تر بود اما حفظ آرمان‌های علوی برایش واجب تر از مسایل دنیوی بود.”
آملی سپس به بررسی سیر تشکیل انقلاب های مختلف پرداخت وگفت:”همان گونه که دوران سخت اسلام پس از فتح مکه وبه ویژه پس از رحلت پیامبراکرم (ص)آغاز شد دوران سخت جمهوری اسلامی هم پس از پیروزی نهضت و به ویژه استقرار کامل نظام جمهوری اسلامی شروع گردید.در آن دوران گروهی از صحابه برجسته برای حفظ آرمان های نبوی در مقابل مصلحت حکومت به ظاهر نبوی ایستادند و بدین گونه تشییع شکل گرفت و دراین دوره نیز برخی از پایه‌گذاران نهضت که امروز از آنان با عنوان اصلاح طلب یاد می‌شود برای حفظ و تحقق شعارهای اولیه انقلاب و نهضت در برابر مصلحت حکومت ایستادند و بدین گونه جنبش اصلاح‌طلبی ایران پایه گذاری شد. ”
وی در ادامه استاد احمد قابل را از نمادهای جنبش اصلاح طلبی ایران دانست و گفت:”او مثل همه انقلابیون راستین و اصلاح‌طلبان واقعی آرامش و حتی هستی خویش را بر سر اصلاح روندهای معیوبی گذاشت که از سوی فرصت طلبان در حال جایگزینی با آرمان های نخستین نهضت بود. امثال او و ظریف جلالی‌ها و اساتید بزرگوار ایشان همچون آیت الله طالقانی و آیت الله منتظری از همه چیز خود برای بهبود شرایط فرهنگی و اجتماعی مردم گذشتند.”
آملی افزود:”روزی که آیت الله طالقانی حاضر بر نشستن برروی صندلی های مجلس نشد برخی از بزرگان کنونی بر او خرده گرفتند در حالی که او تلاش داشت با این حرکت خود جلوی آغاز اشرافی‌گری کنونی را بگیرد. هنگامی که آیت الله منتظری برای حفظ آرمان‌ها مصلحت را کنار گذاشته و شروع به انتقاد از برخی مسایل کرد برخی بزرگان اکنون او را به نق‌زدن محکوم کردند و وقتی قابل بر سر آرمان‌های علوی و حسینی ایستاد او را به تمرد علیه حوزه و دین متهم کردند در حالی که هدف هرسه این بزرگان یک امر یعنی حفظ آرمان‌های واقعی نهضت برای بهبود شرایط اجتماعی و فرهنگی مردم جامعه بیشتر نبود. ”
وی سپس با اشاره به اشتباهات اصلاح طلبان پس از دوم خرداد ۷۶ گفت:”متاسفانه در آن دوران برخی از اهالی نهضت احساس کردند کار به آخر رسیده و وظیفه شان به پایان رسیده وکنار کشیدند و برخی هم زمان را برای سهم خواهی مناسب دیدند و با اضافه شدن فرصت طلبان به این جمع سرنوشتی برای نهضت رقم خورد که خود دیدید و مایه تاسف همگان شد. این درحالی بود که بزرگان اصلاح طلب از این مسایل انذار می‌دادند اما شرایط برای بسیاری گوش شنوا باقی نگذاشته بود.”
آملی در پایان با اشاره به ائتلاف سیاسی صورت گرفته از سوی اصلاح طلبان برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری اخیر گفت:”هرچند امروز جنبش اصلاح طلبی برای حفظ کشور از قرار گرفتن در ورطه سقوط و به منظور کاهش فشارهای اجتماعی و اقتصادی بر طبقات متوسط و ضعیف جامعه تن به ائتلافی سیاسی داده است اما نباید راهبردهای اصیل نهضت را فرو گذاریم و در مصلحت‌های موقعیتی حذف شویم که در این صورت تمام اقدامات اصلاحی را زیر سوال برده ایم.”
دیگر سخنران مراسم نکوداشت نخستین سالگرد درگذشت استاد احمد قابل، حجت الاسلام والمسلمین درایتی مشاور رییس جمهور اسبق سید محمد خاتمی بود. وی در سخنان خود سعی کرد در حد امکان به جنبه‌های فکری شخصیت مرحوم قابل بپردازد و گفت:”یکی از دغدغه های مهم مرحوم قابل،عقلانی کردن شریعت ودین بود.هرچند به نظر برخی کنار قرار دادن این دومقوله غیر ممکن بود اما سختی اصلی کار قابل دراین بود که در زمانی این حرکت را در پیش گرفته بود که تجربه جدیدی از یک اندیشه دینی به صورت دولت در جامعه مستقر شده بود.”
درایتی افزود:”این امر از جنبه ای شرایط را سهل تر واز جنبه دیگر سخت تر کرد. از یک سو سخنان وی توسط جامعه بهتر درک می‌شد و از دیگر سو چالش‌های سیاسی متعددی برسر راهش ایجاد شد.چالش‌هایی که به زندان وتبعید وی انجامید.”
وی ادامه داد:”قابل معتقد بود که جامعه‌ای که حرکتش تنها بر اساس دل باشد به راحتی با گسترش خرافات رو به نابودی می‌رود اما اگر عقلانیت دراین جامعه حاکم شود،خرافات وحواشی آن فرصت عرض اندام پیدا نمی‌کنند و جامعه از مسیر اصلی خود منحرف نمی‌شود. ”

درایتی در بخشی دیگر از سخنان خود با عقل گرا دانستن جریان اصلاحی کشور گفت:”همه تلاش جریان اصلاحات که افرادی چون مرحوم قابل نماد آن محسوب می شوند براین اساس است که کشور جز بر مدار عقلانیت سامان پیدا نکند. این تفکر معتقد است مدیریت جامعه و حفظ منافع مردم بدون خرد جمعی و به کارگیری عقلانیت ممکن نیست و باید تلاش کرد تا جامعه توسط آدم هایی که همیشه با احساسات خود تصمیم گیری می کنند، کنترل نشود که در غیر این صورت رو به قهقرا می رویم.”

وی در پایان به برخی سخنان گفته شده پس از سفر رییس جمهور به نیویورک اشاره کرد وگفت:”این سخنان مصداق عوام فریبی وحرکت برمدار دل و نه عقل است.مردم در انتخابات به تغییر شرایط رای داده اند اما افرادی که ۸ سال برکشور حاکم بوده و وضعیت کشور را تا این حد خراب کردند ،این امر را درک نکرده و هنوز خود را سوار می دانند و قصد دارند با بیان برخی مسایل حاشیه ای و بزرگ جلوه دادن آن مردم را مایوس کنند.”

آخرین سخنران این مراسم محمد نوری زاد بود که به بیان خاطرات خود از دو دیداری که با مرحوم قابل داشت پرداخت و گفت:” احمدقابل چراغی در دست گرفته بود و باآن به روحانیت می گفت که مسیر درست روحانی بودن این است و بیایید از این مسیر برویم تا به واقع مبلغ اندیشه علوی وشریعت نبوی باشیم.”

وی افزود:”قابل معتقد بود که روحانیت فهیم وظیفه دارد تا با راندن افراد نابخرد از جمع خود مردم را در بازسازی جامعه کمک کند زیرا بزرگترین آفت جامعه روحانی نابخرد است که درلباس دین به دین صدمه می‌رساند.”

گفتنی است پخش کلیپی از سخنان برگزیده مرحوم استاد احمد قابل و همچنین قرائت برخی از پیام‌های صادر شده به مناسبت درگذشت وی از دیگر بخشهای نخستین مراسم سالگرد این استاد فرزانه بود.