گزارشی از همایش «زنان در تاریخ مجالس ایران»؛ سهم زنان بیش از این است

سمینار «زنان در تاریخ مجالس ایران» با هدف بررسی نقش زنان در مجلس روز گذشته در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد. در این همایش، برنامه ریزی برای آینده حضور زنان در مجلس مورد بررسی قرار گرفت تا مسیر رسیدن زنان به حقوق خود در مجلس هموارتر شود.

در این برنامه که پیام سیدمحمد خاتمی و آیت‌الله هاشمی رفسنجانی قرائت شد، شهیندخت مولاوردی، الهه کولایی و سهیلا جلودارزاده به سخنرانی پرداختند.

مولاوردی: سهمیه‌بندی جنسیتی مجلس برای زنان، منافاتی با قانون اساسی ندارد

شهیندخت مولاوردی در سمینار ملی زنان در تاریخ مجالس ایران با تاکید بر نقش زنان در تاریخ مجلس ایران، حضور زنان در این عرصه سیاسی را در سه دوره قابل تقسیم بندی دانست.

وی افزود: دوره اول به جنبش مشروطه خواهی برمی گردد که زنان پا به پای مردان در مبارزات مشروطه نقش داشتند. در دوره دوم، مربوط به زمان پهلوی، زنان به مجلس ملی و سنا راه یافتند و حق رای دادن و انتخاب شدن را کسب کردند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نه تنها قانون اساسی مانعی برای مشارکت زنان در عرصه های سیاسی به ویژه مجلس شورای اسلامی ایجاد نکرد، بلکه این مشارکت را تشویق و مکانیزمی برای حضور زنان ارائه داد.

معاون رئیس جمهوری با طرح این پرسش که باید ارزیابی کنیم که چه شد زنان پس از مشروطه نتوانستند جایگاهی را که برای آن تلاش کرده بودند، به دست آورند، ادامه داد: یکی از مطالبات زنان پس از مشروطه، ایجاد تشکل های زنان بود که مورد مخالفت هایی از سوی نهادهای مختلف قرار گرفت. از دیگر مطالبات زنان در دوران مشروطه، برخورداری از حق رای بود اما مشروطه زنان را از این حق منع کرد و اجازه انتخاب شدن را به زنان نداد.

مولاوردی با اشاره به نقش بی بدیل زنان در مبارزات انقلاب و پیروزی انقلاب اسلامی افزود: در ابتدای انقلاب، ۱۱ نفر از نمایندگان مجلس نامه ای به امام (ره) نوشتند که حضور زنان در مجلس را تحریم کنند اما پاسخ امام این بود که این کار ضرر دارد و اگر ما در دوره پهلوی این کار را کردیم، به این دلیل بود که همه امور مجلس را خلاف می دانستیم.

معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده تاکید کرد: به طور کلی در ۳۳ دوره، تشکیل نهاد قانونگذاری در کشور، حضور زنان تناسبی با توانایی این قشر نداشته و پس از انقلاب، بیشترین حضور زنان در مجلس با ۵ درصد مربوط به مجلس پنجم بود که پس از آن مشارکت زنان در مجلس، سیر نزولی داشته است.

مولاوردی با بیان اینکه این مختص به ایران نیست، گفت: صدای زنان در جای جای دنیا ناشنیده انگاشته می شود و مردهای سیاسی برای زنان در همه جای دنیا وجود دارد که یکی از دلایل آن عدم تمایل حداکثری زنان برای حضور در عرصه های مردانه است.

وی افزود: غیبت طولانی زنان در عرصه های قدرت، تغییر این شرایط را با مشکل مواجه کرده است و تا زمان عادی شدن این وضعیت، دولت ها تدابیر کوتاه مدتی را برای افزایش حضور زنان در نظر می گیرند. از جمله می توان به سیاست کرسی های رزرو شده برای زنان اشاره کرد که هدف آن ایجاد پارلمانی است که جهت سازی جنسیتی در آن وجود داشته باشد.

معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده با تاکید بر اینکه هدف از سهمیه بندی کرسی های مجلس برای زنان، تغییر نهادهای جامعه بر اساس نیازها و علایق همه مردان و زنان است، گفت: اتحادیه بین المجالس بر اساس تحقیقاتی اعلام کرده است که سهمیه بندی مجالس، تاثیرات مثبتی در تحقق اهداف حقوق بشری و مطالبات زنان داشته است.

مولاوردی اضافه کرد: در سراسر جهان، زنان نمایندگانی مسئول و متعهد به صلح و امنیت هستند و در هیچ کجای دنیا در شرایط رقابت نابرابر به تعداد معقولی از زن و مرد در مجلس نمی توان رسید.

وی با اشاره به برخی مخالفت ها و اظهارنظرها در خصوص طرح سهمیه بندی جنسیتی مجلس برای زنان، گفت: این موضوع منافاتی با قانون ندارد و در مقدمه قانون اساسی هم بر آن تاکید شده است.

مولاوردی ادامه داد: هر راهکار و تدبیری برای افزایش مشارکت سیاسی زنان باید واقع بینانه و عملی باشد و سودمندی آن مورد مطالعه قرار گیرد.

وی با اشاره به پیش بینی حضور ۳۰ درصدی زنان در مجلس آینده گفت: در نیمه راه سند چشم انداز ۲۰ ساله کشور، در وضعیت خاصی قرار داریم و اگر از ظرفیت های موجود استفاده شود، می توانیم به جایگاه پیش بینی شده در سند چشم انداز دست یابیم که یکی از این ظرفیت ها استفاده از نیروی انسانی خلاق و تحصیل کرده به ویژه زنان است.

کولایی: کلیشه‌های جنسیتی راه را برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های زنان بسته است

الهه کولایی دبیر علمی همایش گفت: قصد داشتیم تا با برپایی همایشی به بحث و بررسی در مورد راهکارهای هموارسازی امور دموکراتیک و ارتقا و پیشرفت کشور در این جهت بپردازیم. این همایش صرفا نگاهی اجمالی در نقش و حضور زنان از آغاز فصل شکل‌گیری پارلمان تا دوره‌های مجلس بعد از انقلاب اسلامی که مطمئنا یک تاریخ حرف را در جلسه یک روزه نمی‌توان تمام و کمال عنوان کرد.

کولایی ادامه داد: سمینار زنان در تاریخ مجالس ایران صرفا یک سمینار علمی نیست و رویکردی اجتماعی و سیاسی دارد. هدف ما درگیر کردن و به حرکت درآوردن ظرفیت‌های علمی دانشگاه برای بهبودو کارکرد سیاسی است. جامعه ما در تاریخ منطقه و آسیا پیشتاز مشروطه‌خواهی است و در واقع بعد از روسیه (خاستگاهی آسیایی- اروپایی دارد) اولین کشوری که سعی در ایجاد پارلمان و مشروطه‌خواهی دارد ایران بود به همین دلیل ذخایر تجربی ارزشمندی داریم که باید مورد استفاده قرار دهیم. قطعا با نگاه به تجربیات تاریخی آینده بهتری رقم خواهد خورد.

دبیر علمی همایش زنان در تاریخ مجالس ایران همچنین به نگاه فراملی و منطقه‌ای در این همایش نیز اشاره کرد و گفت: در بخش نخست همایش تصویری اجمالی ارائه می‌کنیم. از تلاش ایرانیان به ویژه زنان برای احقاق حق و حقوق شهروندی و در بخش دوم با توجه به اینکه توسعه سیاسی در جهان امروز دغدغه همه کشورهاست به بررسی بخش بین‌المللی این قضیه می‌پردازیم.

کولایی در ادامه این بحث به خاورمیانه اشاره کرد و گفت: ‌علیرغم توجه تمام دنیا به مشارکت سیاسی زنان و با وجود اینکه در خاورمیانه هزینه‌های گزافی صرف توانمندسازی ت وسعه و انتقال مهارت به زنان می‌شود اما زمان بهره‌برداری به دلیل کلیشه‌های جنسیتی راه بر آنها بسته می‌شود. هدف این است همانطور که می‌خواهیم ببینیم تلاش زنان پیش از ما از دوره مشروطه، ‌ پهلوی و انقلاب اسلامی نهایتا چه دستاوردهایی داشته نگاهی کلیتر به مساله حقوق ملت و حق رای در کشورهای مختلف خواهیم داشت.

وی تصریح کرد: در کشور ما حق رای و حق انتخاب شدن برای زنان همزمان مهیا شده است و این در حالی است که در کشورهای توسعه یافته این دو حق با فواصل زمانی از یکدیگر برای زنان متصور شده است. با این حال در شرایط فعلی در همین خاورمیانه و میان همسایگان هم نمره قابل قبولی نمی‌گیریم و امیدواریم چنین همایش‌هایی برای شناسایی و رفع نارسایی‌های موجود کمک کند.

دبیر علمی همایش زن در مجالس ایران اظهار داشت: جامعه ما در تاریخ منطقه پیشتاز مشروطه‌خواهی است و در واقع بعد از روسیه اولین کشوری که سعی در ایجاد پارلمان و مشروطه‌خواهی دارد ایران بود.

الهه کولایی گفت: قصد داشتیم با برپایی همایشی به بحث و بررسی در مورد راهکارهای هموارسازی امور دموکراتیک و ارتقا و پیشرفت کشور در این جهت بپردازیم. این همایش صرفا نگاهی اجمالی در نقش و حضور زنان از آغاز فصل شکل‌گیری پارلمان تا دوره‌های مجلس بعد از انقلاب اسلامی که مطمئنا یک تاریخ حرف را در جلسه یک روزه نمی‌توان تمام و کمال عنوان کرد.

وی ادامه داد: سمینار زنان در تاریخ مجالس ایران صرفا یک سمینار علمی نیست و رویکردی اجتماعی و سیاسی دارد. هدف ما درگیر کردن و به حرکت درآوردن ظرفیت‌های علمی دانشگاه برای بهبودو کارکرد سیاسی است. جامعه ما در تاریخ منطقه و آسیا پیشتاز مشروطه‌خواهی است و در واقع بعد از روسیه (خاستگاهی آسیایی- اروپایی دارد) اولین کشوری که سعی در ایجاد پارلمان و مشروطه‌خواهی دارد ایران بود به همین دلیل ذخایر تجربی ارزشمندی داریم که باید مورد استفاده قرار دهیم. قطعا با نگاه به تجربیات تاریخی آینده بهتری رقم خواهد خورد.

دبیر علمی همایش زنان در تاریخ مجالس ایران همچنین به نگاه فراملی و منطقه‌ای در این همایش نیز اشاره کرد و گفت: در بخش نخست همایش تصویری اجمالی ارائه می‌کنیم. از تلاش ایرانیان به‌ویژه زنان برای احقاق حق و حقوق شهروندی و در بخش دوم با توجه به اینکه توسعه سیاسی در جهان امروز دغدغه همه کشورهاست به بررسی بخش بین‌المللی این قضیه می‌پردازیم.

این استاد دانشگاه در ادامه این بحث به خاورمیانه اشاره کرد و گفت: ‌علیرغم توجه تمام دنیا به مشارکت سیاسی زنان و با وجود اینکه در خاورمیانه هزینه‌های گزافی صرف توانمندسازی توسعه و انتقال مهارت به زنان می‌شود٬ اما زمان بهره‌برداری به دلیل کلیشه‌های جنسیتی راه بر آنها بسته می‌شود. هدف این است همانطور که می‌خواهیم ببینیم تلاش زنان پیش از ما از دوره مشروطه، ‌ پهلوی و انقلاب اسلامی نهایتا چه دستاوردهایی داشته نگاهی کلی‌تر به مسئله حقوق ملت و حق رای در کشورهای مختلف خواهیم داشت.

کولایی تصریح کرد: در کشور ما حق رای و حق انتخاب شدن برای زنان همزمان مهیا شده است و این در حالی است که در کشورهای توسعه یافته این دو حق با فواصل زمانی از یکدیگر برای زنان متصور شده است. با این حال در شرایط فعلی در همین خاورمیانه و میان همسایگان هم نمره قابل قبولی نمی‌گیریم و امیدواریم چنین همایش‌هایی برای شناسایی و رفع نارسایی‌های موجود کمک کند.

جلودارزاده: مشارکت ۳۰ درصدی زنان در مجلس آینده را پیش‌بینی می‌کنم

سهیلا جلودارزاده نماینده سابق مردم تهران در مجلس در سمینار ملی زنان در تاریخ مجالس ایران گفت: در سال ۷۰ وارد مبارزات سیاسی شدم و در آن دوره، نفر سی و یکم در شهر تهران شدم که واقعا یک هنجارشکنی بود.

وی افزود: زمانی که به مجلس پنجم راه یافتم باعث شد ارتباط خوبی برقرار کنم و در مجلس ششم با توجه به شرایط سیاسی خاص در کشور یکی از آرزوهای ما برگزاری انتخابات عادلانه و با شرایط برابر بود که تحقق یافت.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب اضافه کرد: فضای سیاسی کشور در آن زمان به گونه‌ای بود که اصلا امکان مبارزه انتخاباتی برابر را به وجود نمی‌آورد اما در مجلس پنجم تا حدی فضا شکسته شد و زنان همراه مردان به مجلس راه یافتند.

جلودارزاده ادامه داد: از مجلس پنجم که اولین تجربه حضورم در مجلس بود ما بر سر مطالبه زنان با نمایندگان زن اصول‌گرا به یک تفاهم دست یافتیم و توانستیم یکی از مشکل‌ترین مصوبات فرهنگی، مذهبی و اقتصادی (محاسبه مهریه به نرخ روز) را به تصویب رساندیم.

وی با بیان این مطلب که در مجلس ششم این موفقیت‌ها چند برابر شد، یادآور شد: ما در این دوران توانستیم بخش زیادی از مطالبات زنان جامعه را که اصلاح قوانین ظالمانه نسبت به زنان و خانواده بود در دستور کار خودمان داشته باشیم به طور مثال یکی از قوانین ما ممنوعیت ازدواج زیر سن بلوغ جسمی و روحی بود چرا که در آن زمان دختر ۱۲ ساله به عنوان خون‌بها به مرد ۶۰ ساله داده می‌شد و یا فرد معتاد دخترش را می‌فروخت. با قوانینی که در مجلس تصویب شد جلوی این مسائل گرفته شد.

عضو شورای مرکزی حزب اسلامی کار با بیان اینکه در مجلس ششم بنده در هیات رئیسه مجلس حضور یافتم ابراز داشت: این برای اولین بار بود که در سطح سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و مدیریت در عالی‌ترین نهاد سیاسی کشور این اتفاق افتاد و این موضوع نشان داد که مردم با حضور زنان در سطوح عالی کشور موافق هستند.

جلودارزاده ادامه داد: تا زمانی که در میان دوره مجلس هفتم حضور پیدا کردم تنها و بی‌پشت و پناه بودم اما با توجه به تجربه‌ای که کسب کرده بودم توانستم یک مصوبه‌ای را برای بیماری‌های خاص با ۱۹۰ امضا بگیرم.

وی به پیام خاتمی و هاشمی رفسنجانی در سمینار ملی زنان در تاریخ مجالس ایران اشاره کرد و گفت: این پیام‌ها نشان‌دهنده این است که ضرورت ادامه حرکت انقلاب حضور و مشارکت فعال زنان در سطح قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری است.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با بیان این مطلب که در تلاش هستیم یک مشارکت ۳۰ درصدی زنان را در مجلس آینده پیش‌بینی کنیم، گفت: در همین رابطه کمپین‌های زیادی به وجود آمده است.

پیام سیدمحمد خاتمی: کاستی خسارت‌بار حضور اندک زمان در مجلس، جبران شود

بسم الله الرحمن الرحیم

جایگاه زن و منزلت او در جوامع انسانی هم به لحاظ تاریخی و هم فلسفی و کلامی از منظر دینی، باب گسترده ای است که سخن در آن فراوان گفته شده و سخن ها و تصمیم های فراوانی است که باید گفت و گرفته شود و اینک پرسش اینست که انقلاب بزرگ اسلامی با رویکرد دینی – مردمی خود با موقعیت و منزلت زن در متن جامعه چگونه نگاه و تعاملی داشته است؟

بی تردید تلقی انقلاب اسلامی از زن و مکانت و حقوق و شخصیت او با آن چه به عنوان سنت (tradition و نه سنت به معنی و مفهومی که در نص و متون دینی به ویژه قرآن کریم آمده است) در جامعه ما جاری بوده و احیانا هست فاصله و تقابلی آشکار دارد و در این زمینه جامعه و تاریخ ما مدیون دیدگاه تحول آفرین و تدبیر و شجاعت امام خمینی است.

به برکت انقلاب اسلامی نه تنها حق رأی دادن و انتخاب کردن زنان به رسمیت شناخته شد بلکه در عرصه های گوناگون حق رأی گرفتن و انتخاب شدن او نیز تثبیت شد که در این زمینه نمی توان اصرار و تأکید امام را نادیده انگاشت.

نکته دیگراین که اگر پیش از این نقش زن عمدتا ویترینی، نمایشی و تشریفاتی بود در جمهوری اسلامی دست کم به لحاظ نظری این نقش واقعی و مؤثر به حساب آمده است.

و نکته آخر این که حضور زنان در مجلس شورای اسلامی هرچند مغتنم بوده است ولی باید اقرار کنم که عدد زنان نسبت به مردان در همه ادوار مجلس پس از انقلاب متناسب با شأن و شایستگی زنان اندیشمند و متعهد و کاردان و سازگار با آرمان های والای انقلاب نبوده است.

آن چه در این دوره و انشاء الله دوره های بعدی در خور توجه است این است که این کاستی خسارت بار جبران شود و هم دست اندرکاران امر انتخابات، هم کنشگران سیاسی و هم تمامی جامعه ما اهتمام بیشتری به بهره گیری از وجود و توان زنان شایسته در همه عرصه ها به خصوص مجلس شورای اسلامی داشته باشند تا به یاری خداوند در انتخابات پیش رو شاهد شور و حضور گسترده مردم باشیم که حاصل آن مجلسی باشد که زنان کماً و کیفاً حضور بیشتری داشته باشند.

برگزاری همایش ملی «زنان در تاریخ مجالس ایران» گام مبارکی است که به همت زنان ارجمند و با فرهنگ و آگاه ما برداشته می شود. با این امید ک حاصل این گرد همایی نه تنها در جهت تأمین بیشتر حق و خواست زنان کشورمان بلکه جامعه رو به آینده باشد انشاء الله

آذرماه ۱۳۹۴

پیام آیت‌الله هاشمی: میدان‌های برابری فراهم کنید که توانایی‌های زنان در ابعاد مختلف اثبات شود

بسم الله الرحمن الرحیم

زمانی که با خبر شدم باید در همایش زنان در تاریخ مجالس ایران با رویکرد توسعه مشارکت زنان در مجلس از سوی چند نهاد دولتی و خصوصی برگزار شود بسیار خرسند شدم که زنان ایران اسلامی در سایه انقلاب و به خاطر کارهای زیربنایی تحصیلی به چنان مرحله‌ای از رشد علمی، فرهنگی، ‌سیاسی و اجتماعی رسیده‌اند که شناخت جایگاه زنان در مجالس قانون‌گذاری دستیابی به راهکارهای متناسب با ساختار حقیقی و حقوقی ایران برای افزایش نرخ مشارکت زنان در مجلس، آگاه کردن ارکان جامعه مدنی و ارکان قدرت نسبت به ضرورت مشارکت سیاسی زنان و افزایش سهم زنان در سپهر سیاسی کشور از جمله اهداف آنان در یک نشست علمی شده است و این مهم نشان می‌دهد که زن ایرانی به آگاهی نسبی رسیده و از حصار تندروی‌ها رسته و می‌خواهد تفسیر عملی آیات وروایاتی با شد که در تعالیم اسلام برای شناخت جایگاه زنان آمده است.

ظرافت داستان‌های تاریخی قرآن در بیان صریح و ایمایی نقش زنان و جایگاه آن‌ها در جامعه از حضرت فاطمه (س) در سوره کوثر گرفته تا حضرت مریم (س)، دختران شعیب و همسر موسی و آسیه زن فرعون، ملکه سبا، زلیخا در سوره یوسف، همسر ابوسفیان، همسر عمران مادر مریم و زن ابولهب در سوره المسد نشان از جامعیت نگاه اسلام به زنان در ابعاد مثبت و منفی و در راستای خوبی و بدی است و همین ثابت می‌کند که مباحث مربوط به نابرابری حقوق زن و مرد در اسلام و تبعیض‌ها و تفکیک‌های جنسیتی برخاسته از افکار افراطی و تفریطی است و اسلام زن را موجودی شریف با ویژگی‌های خاص می‌داند که به قول امام(ره) از دامنش مرد به معراج می‌رود.

آنچه انقلاب اسلامی را در مقوله توجه به توانایی‌های بالقوه زنان و به فعلیت رساندن آن‌ها در مسیر درست از همه مقاطع تاریخ ایران و حتی از مکاتب فکری و بشری دنیا متمایز می‌نماید نگاه جامع و اسلامی رهبران و بزرگان آن در سطوح عالی به جایگاه زن است و اوج زمینه‌سازی برای حضور موثر آن‌ها در جامعه، بستر سازی تحصیلات آنان در همه مقاطع است وخداروشکر که زنان نیز با موفقیت‌های چشم‌گیر در کنکور‌ها و المپیادهای علمی ثابت کرده‌اند که منفی‌بافی‌های سابق خرافه‌ای بیش نبود و اگر میدان‌های برابری برای اثبات توانایی‌ها مخصوصا در ابعاد آموزشی، مدیریتی و سیاسی فراهم شود ثابت می‌کنند علاوه بر مادران و دخترانی شایسته که باعث تحکیم پایه‌های جامعه در خانواده هستند معلم‌ها، استادان، مدیران، نمایندگان و وزرای خوب برای جامعه می‌شوند.

البته آنچه امروز مطالبه اصلی زنان در جامعه است فعالیت‌های سیاسی و حضور در مصادر قانون‌گذاری است که خداروشکر این امر در روند تدریجی حرکت دنیا به سوی دموکراسی در ایران پس از انقلاب هم با برگزاری انتخابات فراهم شده و نگاهی از سر تامل به حضور زنان در انتخابات ۹دوره مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد که آنچه امروز باعث ناخرسندی زنان شده به خودشان آن هم به عنوان نیمی از جامعه مربوط می‌شود که هنوز به باور می‌دانی برای توانایی زنان نرسیده است که اگر چنین می‌شد زمینه‌های منطقی و عقلانی برای اصلاح قوانین ویا تصویب قوانین جدید فراهم می‌شد.

حسن سلیقه دست‌اندرکاران برگزاری همایش زنان در تاریخ مجالس ایران را می‌ستایم که در آستانه برگزاری دو انتخابات مهم و سرنوشت‌ساز چنین اجتماعی را تشکیل می‌دهند که ان‌شاءالله مقدمه‌ای برای حضور پرشور زنان به عنوان نامزد ورای‌دهنده در انتخابات باشد.

امیدوارم با رسانه‌ای کردن این همایش و محتوای سخنرانی‌ها و مقاله‌ها در راستای افزایش آگاهی زنان بکوشید که از آرزوهای دیرین اسلام و انقلاب اسلامی و از آرمان‌های امام راحل بود و خواهد بود.

اکبر هاشمی رفسنجانی
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام